Tóm tắt
- Giao dịch nội gián (Insider Trading) là việc những thành viên thuộc nhóm đối tượng bị hạn chế (người trong công ty, môi giới giao dịch) khi biết thông tin có thể ảnh hưởng tới giá cổ phiếu của công ty mình mà vẫn thực hiện giao dịch mua bán cổ phiếu của công ty trước khi nó được công bố rộng rãi, hoặc cung cấp thông tin ngầm cho bên thứ ba (người thân, bạn bè v.v.) để thực hiện giao dịch trước nhằm thao túng trục lợi.
- Những người liên quan tới công ty có thể là cán bộ quản lý, công nhân viên, người lao động bán thời gian, toàn thời gian v.v. của công ty hoặc ngay cả nhân viên môi giới chứng khoán chứ không chỉ là người trong ban điều hành công ty như giám đốc.
Những người có liên quan đến công ty dù biết các thông tin quan trọng của công ty có thể ảnh hưởng tới giá cổ phiếu nhưng vẫn thực hiện giao dịch mua bán cổ phiếu của công ty mình trước khi thông tin đó được công bố. Vậy những thông tin nào được coi là thông tin quan trọng?
Thông tin quan trọng ở đây có thể là thông tin về hoạt động kinh doanh hoặc tài sản của công ty, cụ thể có thể kể tới 10 loại thông tin sau:
Số tt | Thông tin quan trọng | Số tt | Thông tin quan trọng |
|---|---|---|---|
| 1 | Chia tách, sát nhập công ty | 6 | Quan hệ đối tác kinh doanh |
| 2 | Chia tách cổ phiếu | 7 | Điều chỉnh tăng giảm lợi nhuận |
| 3 | Giảm vốn điều lệ, mua cổ phiếu quỹ | 8 | Chia cổ tức |
| 4 | Thương mại hóa các sản phẩm và công nghệ mới | 9 | Thiệt hại trong kinh doanh |
| 5 | Chuyển nhượng hay mua bán mảng kinh doanh | 10 | Kiện tụng phát sinh, phán quyết |
Hàng chục vụ mua bán nội gián đã bị phát hiện và truy cứu mỗi năm. Đặc biệt ở Việt Nam gần đây có vụ bán chui cổ phiếu FLC của chủ tịch tập đoàn Trịnh Văn Quyết, gây thiệt hại cho rất nhiều nhà đầu tư và gây mất niềm tiên của nhà đầu tư đối với thị trường chứng khoán Việt. Đặc biệt trong bối cảnh quốc tế vẫn chưa đánh giá cao sự minh bạch trong hoạt động công bố thông tin của các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam, nó khiến các nhà đầu tư nước ngoài vốn đã cảnh giác lại càng thêm e ngại khi ra quyết định đầu tư vào Việt Nam qua công cụ chứng khoán.
Giao dịch nội gián bị cấm bởi pháp luật vì nó gây mất công bằng giữa những người trong nội bộ công ty hoặc bên thứ ba dùng tiền mua thông tin với những nhà đầu tư không biết thông tin trước khi nó được công bố. Giao dịch nội bộ là hợp pháp khi nó được thực hiện sau khi thông tin liên quan đã được công bố trong khoảng thời gian nhất định đủ để nhà đầu tư nắm bắt, khi đó thành viên trong nội bộ công ty sẽ không có được lợi thế so với các nhà đầu tư khác, đảm bảo được sự công bằng.
Tuy nhiên các chế tài xử phạt của Việt Nam được cho là đang còn quá nhẹ khi khung phạt cao nhất chỉ là 1,5 tỷ vnd, trong khi lợi nhuận thu về từ giao dịch nội gián có thể lên tới hàng trăm tỷ. Rõ ràng là nó hoàn toàn chưa đủ mạnh để răn đe ngăn chặn các hành vi vi phạm.
Vì vậy trong thời gian tới, việc sửa đổi bổ sung luật, nâng cao mức phạt không chỉ về trách nhiệm dân sự mà còn cần phải truy tố về trách nhiệm hình sự các hành vi giao dịch nội gián là việc làm hết sức cần thiết và cấp bách giúp thị trường chứng khoán Việt Nam thêm công bằng và lành mạnh hơn.
Những chú ý liên quan tới giao dịch nội gián khi đầu tư cổ phiếu
Với những quy định của pháp luật liên quan tới giao dịch nội gián, ngoài việc không được cố ý thực hiện, tiếp tay cho giao dịch nội gián hoặc mua bán thông tin nội bộ nào đó, bạn cần phải ghi nhớ những chú ý sau đây.
1. Khi bạn là nhân viên của công ty
Nếu bạn là nhân viên của một công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, bạn cần chú ý khi mua cổ phiếu của công ty mình. Nếu công ty bạn có chế độ quyền mua cổ phiếu quỹ, tốt nhất bạn hãy sử dụng nó. Nếu không có chế độ đó mà vẫn muốn mua cổ phiếu công ty mình vì tình yêu thì hãy chắc rằng bạn ngây thơ không biết thông tin gì có thể ảnh hưởng tới giá cổ phiếu của công ty mà chưa được công bố.
2. Khi bạn là nhà đầu tư không thuộc nhóm đối tượng liên quan
Uỷ ban chứng khoán nhà nước (SEC) yêu cầu tất cả các nhân viên trong một công ty báo cáo về các giao dịch của họ thường xuyên nhằm rà soát kiểm tra hành vi mua bán cổ phiếu nội gián. Vậy nên nếu bạn là nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu của công ty nào đó, bạn có thể xem xét các bản báo cáo trên để xem xét liệu rằng các nhân viên nội bộ trong công ty có mua bán chứng khoán một cách hợp pháp hay không.
